Ταξίδια εσωκομματικής αυτογνωσίας

του ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ
«Η ΑΥΓΗ» Κυριακή, 14 Ιουνίου 2009

Θλίψις και κατήφεια. Και ολίγη οργή. Ίσως και μια δόση χαιρεκακίας από κάποιους. Σωστά τα περιγράφω; Περίπου μ' αυτά τα συναισθήματα, διασταυρώνεστε στα κομματικά σας γραφεία, στις συνεδριάσεις των οργάνων, στις παρέες του καφέ. Δεν μου πέφτει και λόγος, δεν ανακατεύομαι σε «οικογενειακές» υποθέσεις, αλλά λίγο τρικυμία εν ποτηρίω μου θυμίζει η κατάσταση. Ήταν ένα αποτέλεσμα κάτω των προσδοκιών; Μια απλώς ανεκτή επίδοση; Μια καθαρή ήττα; Οι χαρακτηρισμοί ανάγονται σε μιαν αντίληψη πρωταθλητισμού στην πολιτική. Εμπεριέχουν, επίσης, μια ιδιοκτησιακή αντίληψη για τους πολίτες. Όταν χαρακτηρίζεις ήττα το 4,7% είναι σαν να λες στο υπόλοιπο 94,3%: «Εσείς κάνατε λάθος, εσείς χάσατε». Ενδεχομένως και να έχασαν. Αλλά αυτό μόνο εκ του αποτελέσματος θα μπορούσε να κριθεί. Και εφόσον το αποτέλεσμα θα ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, ένας εντατικότερος κοινοβουλευτικός έλεγχος στο μακρινό Στρασβούργο, και όχι μια χειροπιαστή προοπτική εξουσίας, θα έπρεπε κάθε μέρα να διαλύεις την αμφιβολία του μέσου ψηφοφόρου: «Τελικά, πόσο χρήσιμα ψήφισα;»

Δεν είμαι της άποψης «λίγοι και καλοί». Αλλά, ελάτε και στη θέση του ψηφοφόρου. Όπως του σύστηνε και η διαφήμιση των ευρωκρατών, έπρεπε «να διαθέσει πέντε λεπτά για πέντε χρόνια». Επομένως, στα 80 χρόνια του προσδόκιμου επιβιώσεως αντιστοιχούν το πολύ 60 λεπτά πολιτικής σκέψης. Μια ώρα είναι τρομακτικά λίγος χρόνος για να επεξεργαστείς τον απέραντο όγκο (κατά κανόνα άχρηστων) πληροφοριών που σε βομβαρδίζουν σε κάθε πολιτικό κύκλο. Κάθε επιλογή του ψηφοφόρου στριμώχνεται στη μέγγενη της συγκυρίας, στην τυραννία της στιγμής. Επομένως, η πολιτική συνείδηση του έχει χώρο μόνο για απλά και καθαρά μηνύματα. Άλλοτε γωνιώδη και άλλοτε στρογγυλά. Αν το μήνυμα που εκπέμπει ο πολιτικός φορέας είναι συγκεχυμένο, ασαφές, αυτοαναιρούμενο, είναι απίθανο να βρει στόχο.

Σκεφτείτε, τώρα, πόσο επιδεινώνει τα πράγματα η αδυναμία του πολιτικού φορέα να συμφιλιωθεί με το εκλογικό αποτέλεσμα. Η αδυναμία αυτή ακολουθείται από ένα επώδυνο ταξίδι εσωκομματικής αυτογνωσίας (αδιάφο-30 για την κοινωνία). Όπως θα μας θύμιζε ο Μαρξ «το ζήτημα δεν είναι να ερμηνεύσουμε τον κόσμο, αλλά να τον αλλάξουμε». Κι η αριστερά διακατέχεται από ακατανίκητο σύνδρομο να ερμηνεύει διαρκώς τον κόσμο και τον εαυτό της. Τόσο, ώστε δεν της μένει ποτέ αρκετός χρόνος να αλλάξει ούτε τον ένα ούτε τον άλλο.

Αν λοιπόν ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ πρόκειται να περάσουν τους επόμενους μήνες το ίδιο ταξίδι αυτογνωσίας, με τα συνήθη συστατικά κρίσεων. αφορισμών, ακατάσχετης φλυαρίας και απειλών διάσπασης, ας το διαλύσουν εδώ .α; τώρα. Θα είναι μια γενναιόδωρη προσφορά στην κοινωνία και ενδεχομένως στην ίδια την αριστερά. Της οποίας ιστορική κακοδαιμονία είναι η ευκολία της να ιδιωτικοποιεί τις νίκες της και να κοινωνικοποιεί τις ήττες της. Δεν υπάρχει κανένας λόγος οι συνιστώσες του εγχειρήματος να επιβεβαιώσουν το λενινιστικό ρητό «αν δεν χωρίσουμε, δεν θα ξανασμίξουμε». Η αριστερά έχει στο ενεργητικό της δεκάδες διαζύγια, αλλά μόνον έναν αποτυχημένο αρραβώνα (το 1989) και έναν ατελή γάμο (από το 2003). Προσωπικώς, ως αριστερό διατελούντα εν πλήρη συγχύσει, με ενδιαφέρει η σωτηρία του δεύτερου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, ανεξαρτήτως εκλογικών επιδόσεων και δημοκοπικών φαντασιώσεων, παραμένει το πιο ενδιαφέρον εγχείρημα της τελευταίας δεκαετίας. Πρώτον, γιατί υποβάλλει μικρές ή μεγαλύτερες αριστερές συλλογικότητες σε μια δοκιμασία συνύπαρξης και διαλόγου, μακριά από την παράδοση δογματισμού και αποκλειστικότητας. Δεύτερον, γιατί φέρνει σ' επαφή διαφορετικές εκδοχές της ουτοπίας, ανασυνθέτοντας συντρίμμια από το Τείχος του Βερολίνου, τον Μάη, την Πολιτιστική Επανάσταση, τον ευρωκομουνισμό κι όλες τις αποχρώσεις της ηττημένης επανάστασης. Τρίτον, γιατί αποτελεί το μόνο απτό παράδειγμα για τη δυνατότητα να αρθούν τα ιστορικά σχίσματα της ελληνικής αριστεράς, ανεξάρτητα από τη σημερινή ακαμψία του Περισσού. Τέταρτον, γιατί η σύνθεση του μπορεί να παραγάγει μια ελκυστική αναλογία μεταρρύθμισης και επανάστασης, διαχείρισης της συγκυρίας και υπέρβασης της με τρόπο που να ικανοποιούνται σημερινές ανάγκες και μελλοντικές επιθυμίες της κοινωνίας. Προφανώς υπάρχει και πέμπτος και έκτος και πολλοί ακόμη λόγοι, αλλά ας μη γίνω γραφικός της απαρίθμησης.

Αλλά κάθε λόγος υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ και όλοι μαζί ισχύουν υπό δύο όρους. Ότι οι συνιστώσες του δεν θα αναλωθούν εκάστη στην υπεράσπιση του μικρομάγαζου της, στη διάσωση της κομματικής τους μικροϊδιοκτησίας. Και ότι ακόμη και οι θεμιτές «ιδιοτέλειες» και ανταγωνισμοί τους θα διοχετευτούν δημιουργικά στην κοινωνία, στα άνευρα συνδικάτα, στα νευρώδη κινήματα. Ειδάλλως θα μείνουν όλοι με τα κλειδιά των μαγαζιών τους στο χέρι.